اسپیه مزگت
"اسپیه مزگت" از دو کلمه " اسپی" در زبان تالشی به معنای سفید و " مزگت" در زبان اوستا به معنای مسجد تشکیل شده است. " اسپیه مزگت" در دهکده دیناچال از توابع شهر اسالم در استان گیلان قرار دارد.مصالح اصلی بنای این اثر تاریخی ، آجرهایی به ابعاد 6×23×23 سانتیمتر است.گوشه ای از این بنا که یک ضلع آن 75/16 متر است ، فعلاً پا برجاست و دیوار یکی از دهلیزهای بنا می باشد. بر دیوار همین دهلیز است که پنج شش متر کتیبه کوفی ساده باقی مانده است.این کتیبه که ابتدای ان در همین دهلیز بوده ، روزی 4 دهلیز اطراف را تزیین می داده است.از راه دهلیزها نیز گچ بری عجیبی به ارتفاع 1 متر داشته که فعلاً 2 متر از این ازاره بر دیوار شمالی مشخص است.آنچه بیش از هر چیز بیننده را به حیرت می اندازد ، علت وجودی چنین بنایی در این نقطه دورافتاده است. آن هم بنایی با آن عظمت و با آن قدمت تاریخی که کتیبه کوفی بر آن گواهی میدهد. در اینکه " اسپیه مزگت" یک مرکز عبادی بزرگ بوده تردیدی نیست و این امر از وجود احتمالی یک مرکز شهری یا سایتی باستانی مدفون شده در حوالی این بنا خبر می دهد.شکل " اسپیه مزگت" که از 4 دهلیز و یک رواق چهار گوش تشکیل شده و امروز قسمتی از آن از بین رفته است به آتشکده های زرتشتی پیش از اسلام شباهت دارد و احتمالاً بعد از اسلام بدون تخریب بنای آن نحوه اداره آن تغییر کرده و به محل عبادت مسلمانان تبدیل شده است.
از طرف دیگر نام فارسی مزگت به جای مسجد با ترکیب " اسپیه " به معنای سفید از نظر واژه شناسی نیز می تواند کمکی به یافتن بنای اصلی اولیه این اثر تاریخی نموده و تا حدودی علت وجودی آن را روشن سازد.بدون تردید " اسپیه مزگت" باقیمانده یک آتشکده بزرگ در تالش است که در دوران بعد از اسلام به مسجد تبدیل شده است. رواق چهارگوش داخلی آن محل نگهداری آتش مقدس بوده و مردم برای عبادت در دهلیزهای کناری آن می ایستادند. بنای " اسپیه مزگت" بدون هیچ تغییری به مسجد تبدیل شده و این در حالیست که در داخل آن محرابی وجود ندارد. این عدم تغییر و یا تخریب خود نشانی از حرمت و قداستی است که این مکان برای مراسم دینی چه در قبل و چه در بعد از اسلام داشته است.در طی زمان دراز عوامل مختلف انسانی و طبیعی موجب تخریب " اسپیه مزگت " شده اند.درختان جنگلی بزرگ بر بام آن رسته و ریشه های خود را چون گوه ای میان دیوارها فرو برده و آنها را شکافته اند.رودخانه سیلابی دیناچال نیز ، قسمت جنوبی آن را کنده و برده است.این بنای مهم بدون محافظ رها گشته و رو به ویرانی دارد.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
